Türkçe

Dilin yapısı, bir satranç oyununun yapısı gibidir.00 Nasıl ki, satrançta her taşın kendine
göre bir adı, görevi ve oyun bütünü içinde bir işlevi varsa dildeki isimler, sıfatlar, cümle,
deyim ve atasözleri da hem kendi başlarına hem de bütün içinde böyle işlevlere sahiptir.
Oyunu kavratmak için her taşın işlevini ve manevra alanını bilmek gerektiği gibi, dili
anlayabilmek için de buna benzer, bir önbilgiye sahip olmak gerekmektedir. Bütün bunlarla
birlikte, insan dili, kuşaktan kuşağa aktarılabilen, toplumların çeşitli özelliklerini yansıtan,
toplumun kültür varlığı sayılan köklü bir düzene sahiptir.
00 Dilin, hem zihin hem de
düşünceyle önemli ölçüde bir temas halinde olduğu açıktır. Bunun nasıl ifade edilebileceği ise
bunun kadar söz götürmez biçimde ortaya konamamıştır. Condorcet, dilin, zihinsel ve
düşünsel edimlerle bağlarını şu şekilde ifade etmiştir: “Dillerin başlangıcında aşağı yukarı
her kelime bir mecaz, her cümle bir temsildir.
00 Zihin, şekilli anlamla öz anlamı birdenbire
kavrar; kelime, fikirle birlikte bu kelimenin anlattığı benzeri hayali de ortaya koyar. Ama
zihin, bir kelimeyi bir şekilli anlamda kullanma alışkanlığıyla ilk anlamından soyarak yalnız
onun üzerinde kalır; böylece baştan şekilli olan bu anlam, yavaş yavaş aynı kelimenin hem
gündelik, hem öz anlamı oluverir.

Azerice

Dilin quruluşu şahmat oyununun quruluşuna bənzəyir.00 Şahmatdakı hər bir fiqurun bütün oyun daxilində öz adı, vəzifəsi və funksiyası olduğu kimi, dildəki adlar, sifətlər, cümlələr, deyimlər və atalar sözləri də öz xüsusiyyətlərinə malikdir. öz adları ilə həm öz, həm də bütövlükdə belə funksiyaları yerinə yetirirlər.
Oyunu başa düşmək üçün hər bir parçanın funksiyasını və manevr sahəsini bilmək lazım olduğu kimi, dili başa düşmək üçün də oxşar qabaqcadan biliyə sahib olmaq lazımdır.
Bütün bunlarla birlikdə insan dili nəsildən-nəslə ötürülə bilən, cəmiyyətlərin müxtəlif xüsusiyyətlərini özündə əks etdirən, cəmiyyətin mədəni sərvəti sayılan köklü bir quruluşa malikdir.
00 Aydındır ki, dil həm ağıl, həm də düşüncə ilə əhəmiyyətli təmasdadır. Bunun necə ifadə oluna biləcəyi bu qədər birmənalı olaraq açıqlanmayıb. Kondorse dilin əqli və əqli əməllərlə bağlılığını belə ifadə etmişdir: “Dillərin başlanğıcında az-çox hər söz metafora, hər cümlə bir təsvirdir.
00 Ağıl birdən-birə
formal mənanı və əsas mənanı dərk edir; Söz ideya ilə yanaşı, bu sözün təsvir etdiyi oxşar yuxunu da ortaya qoyur. Lakin ağıl yalnız bir söz üzərində qalır, onu formal mənada istifadə etmək vərdişi vasitəsilə ilkin mənasını itirir; Beləliklə, əvvəldən formalaşan bu məna getdikcə eyni sözün həm məişət, həm də əsas mənasına çevrilir.

(5000 karakter kaldı)
Türkçe
Azerice

İçindekiler

Son çeviriler

devamını göster›
ADS - REKLAMLAR